ایران بان‌نو؛ سمیرا قریب// سیده زهرا فخرنبی کارشناس ارشد طراحی پارچه و لباس است که توانست دانش و هنر حرفه‌ای خود را در واقعیت محقق و در همین مسیر کارآفرینی کند، کسی که با هنر پارچه بافی سنتی آشنا باشد نیک می‌داند که هر تار و پود در پارچه چون تاری است بر دستگاهی موسیقی که شنیدن نوای آن هنگام بافت در دار در خاطره‌ی مفروض منسوج بافته شده ماندگار می‌شود، گو آنکه این نوا به طرز ناملموسی همراه و ابدی است اینطور حس و حال پارچه دست بافت چیزی دیگر و تجربه‌ای نیکوست. در ادامه گفت‌وگو داشتیم با این بانوی هنرمند و خلاق کشور.
لطفا از کسب و کار و هنرتان بگویید.
فرهنگی و مدرس دانشگاه هستم با حدود ۲۲ سال سابقه تدریس، از آنجا که در فضای آکادمیک دانش و فعالیت من حوزه پارچه و طراحی بود این موقعیت تحقیقی را به خلق محصول و ایجاد شغل کشاندم. از طرفی در رشته پارچه و طراحی با نیروهای خوب و فارغ التحصیلان خوب و کار بلدی مواجه بودم که برای شروع یک کسب و کار موقعیت مناسب و انگیزه کافی را در من ایجاد می‌کرد. علاوه بر آن این هنر قابل آموزش و توسعه برای بانوان در سطوح مختلف بوده و هست و مددجویان و یا علاقمندان هم بسیار وارد این حرفه شدند.
چه مدت است که کارگاه تولیدی پارچه دست‌بافت دارید؟ و چه تعداد نیرو را مشغول به کار کردید، در کارگاه چه تولید می‌کنید؟
هفت سال از تاسیس ریکال گذشته و حدود ۳۰ نفر هم با مجموعه ما همکاری دارند؛ انواع پارچه دست‌بافت، محصولات دکوری، پوشاک مردانه و زنانه به جز لباس مجلسی و لباس کودک که جنس لباس کودک صد در صد پنبه هست و ویسکوز هم در سایر البسه به کار می‌بریم البته محصولات طبیعی ما که جنس و رنگ خود را دارد طراحی متفاوت هم نیاز داشت و پوشاک طبیعی خروجی کارگاه ماست.
چطور مسیر بازار و فروش محصول را پیدا و یا طی کردید؟
همه چیز از موضوع پایان نامه کارشناسی ارشد من شکل گرفت و موضوع پایان نامه من تغییر کاربری پارچه های منطقه در خراسان شمالی بود، با این توضیح که این پارچه‌ها قبلاً مصرف صرفا خانگی داشت و اغلب در سطح پارچه‌های بهداشتی آشپزخانه و یا به عنوان حوله کاربرد داشت حال آنکه من با تغییر کاربری در ساختار شامل طرح و نقش و رنگ این جنس پارچه را وارد پوشاک کردم و هفت سالی است که محصولات خود را تولید و وارد بازار می‌کنیم و نمی‌توانم بگویم هیچ مشکل و یا چالشی پیش روی ما نبوده چه بسا هر روز شاهد یک چالش جدید بودیم و با شیوع کرونا این موضوع منحصراً به ما ارتباط نداشته و به نوعی هر کارگاهی با مشکلاتی رو به است.
چطور برای رفع مشکلات در دوره پاندمی کووید ۱۹ برنامه ریزی کردید و راهکار شما چه بوده؟
فروش مجازی موقعیت خوبی ایجاد کرده و چند نمایندگی هم فعالیت داشتند و تا حدودی از بسیاری از مشکلات بازار ما کاسته شد.
پوشاک با الیاف طبیعی بسیار مورد توجه و توصیه برای حفظ بهداشت و سلامتی است، این مهم چقدر مورد توجه شما در تولید محصول و البسه بوده؟
البسه ما به ویژه در محصولات کودک صد در صد پنبه است و سایر البسه به دلیل آنکه پارچه پنبه کِرِم رنگ است با هر رنگی هماهنگی دارد و رو دوزی انجام می‌دهیم و به دلیل طبیعی بودن پنبه لباس از این جنس پارچه ایجاد حساسیت نمی‌کند، اما استفاده از پارچه ویسکوز برای استفاده لباس در اجتماع با داشتن ویژگی چروک‌ناپذیر بودن اهمیت قابل توجهی دارد و مقاومت بالا و نداشتن پُرز دهی قابلیت مصرف آن را بالا بُرده است. به جرات بگویم که کسی تا به حال از جنس این پارچه ناراضی نبوده است.
از پارچه بافی بگوئید که کجا انجام می‌شود؟ کارگاه جدایی دارد یا به جایی سفارش بافت می‌دهید؟
پارچه‌های دست بافت ما اغلب در عرض ۵۰ سانتی‌متر در دستگاه گاو تنه بافته می‌شود و پارچه با عرض ۹۰ سانتی‌متری هم اغلب در دستگاه استقلال بافته می‌شود. بافنده ما در روستای روئین منطقه خراسان شمالی فعال هستند و این بافنده‌ها سالیان سال مشغول به این حرفه بودند و نمی‌گویم که من به آنها گفتم پارچه برای من ببافید اما از آنجاییکه دهکده نساجی روئین به عنوان دهکده پارچه بافی سنتی ثبت ملی شده؛ نسل‌ها به حرفه نساجی مشغول بودند منتها من این هنر و صنعت دستی آنها را وارد صنعت پوشاک کردم و اینطور فروش پارچه آنها رونق گرفت و به نوعی برایشان اشتغالزایی هم ایجاد شد. در واقع دهکده توریستی بود و بازار مشخصی داشتند و این محدوده حالا وسعت یافته چرا که در کارگاه ما هر روز ۱۰۰ متر پارچه را برش می‌زنیم با توجه به عرض کمی هم که دارند مصرف پارچه ما بالاست. و در حال حاضر ۳ بافنده ثابت دارم و با خانمی ارتباط دارم که با حدود ۴۰ بافنده در روستا ارتباط مستقیم دارد.
بازار فروش شما چطور است؟ فروش خارجی هم دارید؟
در حال حاضر فقط در ایران محصولات خود را عرضه می‌کنیم اما قبل از شیوع ویروس کووید ۱۹ بازار خارجی را بررسی کردیم و در آستانه ارسال محصولات به چند کشور عربی بودیم که مصادف با پاندمی کرونا ویروس و بسته شدن مرزها شد.
با چه ارگان‌هایی ارتباط و تعامل دارید؟ از هنر پارچه بافی هم بگوئید.
کار ما احیا و زنده کردن صنایع دستی بوده که رو به فراموشی و نابودی بوده در حالی که موفق به زنده کردن ریشه‌های ترکمن شدیم و برای مثال ترکمن ما که سالها ریشه نبافته بود امروز مجدد برای البسه ما ریشه بافی انجام می‌دهد و ما سفارش بافت دادیم همچنین نوارهایی ترکمن و رودوزی پرده دوزی خراسان شمالی را مجدد زنده کردیم و میراث فرهنگی هم در این مسیر همکاری داشته و با صنعت و معدن هم تعامل داشتیم و به طور مستقیم با وزارت میراث فرهنگی در ارتباط کاری هستیم.
افتخارات و جوایزی هم کسب کردید؟
هشت نشان شیما از وزارت ارشاد داریم با ثبت طرح‌های اختصاصی خودمان و در هفتمین جشنواره مد و لباس فجر یک دوره مقام پنجم را کسب کردیم و از سوی وزارت ارشاد هم مجوز خانه مد ریکال را دریافت کردیم.
کمی به دورتر برویم، از که شما به پارچه علاقمند شدید؟
سال ۷۲ وارد هنرستان هستم و به دوخت و دوز علاقه داشتم و با اصرار خودم تحصیل در هنرستان را انتخاب کردم و اغلب دانش‌آموزان به رشته تجربی برای حرفه پزشکی و نظایر آن سوق داده می‌شوند اما من انتخاب خودم را داشتم با وجود آنکه کمتر معدل‌های بالا اجازه خروج از دبیرستان و تحصیل در هنرستان را به دلیل مشاوره‌ها و خانواده‌ها می‌یافتند و ادامه راه من مقطع کاردانی بود و علاقه من لباس بود تا آنکه اولین جرقه‌های تولید پارچه به صورت پارچه سازی در ذهن من خورد و پایان نامه من با عنوان پارچه سازی با کمک استادم که نخستین فرد فعال در این زمینه بود، انجام شد. به این ترتیب کتاب پارچه سازی من هم به عنوان اولین کتاب من چاپ شد و در ادامه دانشگاه که در یزد بودم رشته پارچه بافی را در مهر بافت پارچه طی کردم و بر پارچه بافی روئین تحقیق کردم و راهنمایی‌های استاد قدرتمند من با چاشنی علاقه بسیاری که به پارچه داشتم موجب شد تا موضوع پارچه بافی روئین برای من تجلی واقعی پیدا کرد و در لا به لای صفحات پایان‌نامه باقی نماند و آن را کاملا عینی کردم.
با ایران بان نو چطور مرتبط شدید؟
از طریق خانم یوسفی در خراسان شمالی که در حوزه کارآفرینی فعالیت دارند با این مجموعه آشنا شدم و او از کارگاه ما بازدید کرد و از طریق او و مجموعه ایران بانِ نو به برنامه میدان معرفی شدم هر چند شناختی نداشتم و در ابتدا مقاومت کردم و به من گفتند که برند من به خوبی معرفی می‌شود. قرار است برنامه بازاریابی را با کمک این خانم بنویسیم.
مشوق شما چه کسی بود؟
همسرم حمایت کرد و برای تحصیل بسیار به من کمک کرد و تشویق می‌کرد.
برنامه آتی شما چیست؟
قطعاً گسترش و توسعه کارگاه و فروش محصولات بیشتر. چند فروشگاه بزرگ زیر نظر کمیته امداد برای همکاری و فروش محصولات ما پیشنهاد دادند و هدف ما این است که برای مددجویان کمیته امداد ایجاد شغل کنیم.
در مورد کارآفرینی بانوان چه نگاهی دارید؟
کار آفرینی موضوعی شیرین است و زحمت بسیاری دارد و از آنجا که خودم ۱۲ سال در آموزش و پرورش در نوبت استخدام بودم با مشکلات اشتغال دولتی آشنا هستم در حالیکه می‌توان شغل را ایجاد کرد و الان این حس خوب را دارم در حال حاضر بافنده‌ای را دارم که با وجود نداشتن سواد خواندن و نوشتن، رنگ‌ها را خوب می‌شناسد و آنقدر خوب پارچه می‌بافد که مانند دست‌خط خوش‌نویسی است و متاسفانه این افراد استعداد خود را نمی‌شناختند و تا قبل از کتاب من دست بافته‌های روئین کسی این خطه را نمی‌شناخت و خراسان شمالی رتبه سوم بانوان در اشتغال را در سطح کشور دارد و ممکن است این توفیق به دلیل تنوع قومیت باشد، بانوان اینجا واقعاً فعال هستند و هر قومی یک هنری دارند و جوانترها هنرها را از باغچه‌ها احیاء کردند.
هنر پارچه بافی روئین چه ویژگی هایی دارد؟
در ابریشم بافی ترکمن که از نوقان‌داری تا بافت پارچه یک مسیر زیبا و پر از ذوق است. و در هر خانه‌ای در روئین تقریباً یک دستگاه بافت پارچه هست.
انتهای پیام/
